Borówki są wrażliwe na stresy termiczne i wodne
W regionach produkcyjnych, takich jak Chile, Peru i Maroko, ograniczona dostępność wody skłoniła plantatorów do przejścia na odmiany odporne na upały i modyfikacji harmonogramów zbiorów. W regionach o klimacie umiarkowanym, takich jak Stany Zjednoczone, Kanada, Polska i Niemcy, późne przymrozki i ulewne deszcze wiosenne zakłóciły kwitnienie i zawiązywanie owoców.
Wyzwania w zakresie produkcji owoców wysokiej jakości nie pozostają bez wpływu na dochodowość prowadzenia plantacji. Połączenie suszy i wysokich kosztów nawadniania obniżyło konkurencyjność tradycyjnych krajów produkujących, takich jak Chile i Hiszpania. Tymczasem Chiny, Afryka Południowa i Europa Wschodnia rozszerzają uprawę borówki.
W Ameryce Północnej naprzemienne cykle El Niño i La Niña spowodowały nierównomierne opady deszczu i zmienność plonów. W sezonie 2023–2024 w Peru odnotowano spadek plonów o ponad 40% z powodu stresu termicznego wywołanego wysokimi temperaturami, co wzmacnia zapotrzebowanie na odmiany przystosowane do ciepłego i wysokogórskiego klimatu.
Prace hodowlane dają nadzieję, podobnie jak najnowsze zdobycze techniki
Strategie adaptacyjne branży koncentrują się na rozwoju genetycznym i precyzyjnym zarządzaniu uprawami. Najnowsze selekcje kierowane na rynek wykazują wzmożoną odporność na nadmierne ciepło, a wytwarzane przez nie owoce zachowują jędrność, smak i wielkość.
W coraz powszechniejszym użyciu znajdują się siatki cieniujące, czujniki wilgotności, zdalnie sterowane nawadnianie kropelkowe i biostymulatory łagodzące stres cieplny. Sztuczna inteligencja i systemy satelitarne są coraz częściej wykorzystywane do monitorowania w czasie rzeczywistym działania fertygacji.
Zarządzanie glebą i mikrobiomem, w połączeniu ze stosowaniem regulatorów wzrostu, ogranicza szkody spowodowane upałami w Maroku, Meksyku i Republice Południowej Afryki. Branża stoi również przed presją utrzymania standardów jakości i zrównoważonego rozwoju, ponieważ rynki eksportowe wymagają bardziej rygorystycznej certyfikacji i raportowania emisji dwutlenku węgla.
Cześć ekspertów wskazuje, że już może nawet w 2030 roku globalna konkurencyjność będzie w mniejszym stopniu zależeć od kosztów produkcji, a w większym od zdolności danego kraju do adaptacji do zmian klimatu i zarządzania technologicznego z uprawą borówki.
Na wszystko potrzebne są pieniądze
W teorii wszystko się zgadza, jednak aby transformować branże i wdrażać do niej najnowsze technologie a czasem choćby proste rozwiązania, jak wspomniane sieci cieniujące, potrzebne są duże nakłady finansowe. W ostatnich sezonach rosną jednak wyłącznie koszty, zaś ceny borówek, nawet w latach o wyraźnie niższej produktywności kwater, jak 2025, pozostają niezmienne.
Niektórzy polscy plantatorzy zwracają uwagę, że realny koszt wyprodukowania 1 kg borówek przekroczył już 12 zł. Tymczasem, zdarzają się przejściowe okresy w sezonie, gdy borówki zbywane są poniżej tej ceny. Wszystko to kreśli wizję przyszłości pełnej niebezpieczeństw ekonomicznych czyhających na ogrodników inwestujących w uprawę borówki. Wydaje się, że przynajmniej część gospodarstw nie przetrwa próby czasu.
Źródło: Blueberries Consulting, własne
