Dochód z ha w 2024 roku ogłoszony, rolnicy zdziwieni

GUS ogłosił wysokość przeciętnego dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych za 2024 rok. Z obwieszczenia z 22 września 2025 r. wynika, że dochód z 1 ha przeliczeniowego wyniósł 5429 zł, czyli jedynie o 22 zł niższy niż rok temu. A wtedy przecież ceny zbóż czy buraków były wyższe niż w tym sezonie. 

Rolnicy od lat krytykują sposób wyliczania dochodu z hektara przez GUS. Ich zdaniem wskaźnik jest zawyżony i nijak ma się do rzeczywistości, bo nie uwzględnia ogromnych kosztów produkcji. W 2022 r. GUS podał dochód na poziomie 5549 zł/ha, co oznaczało wzrost aż o ponad 2200 zł względem 2021 r. Teraz ogłoszono, że w 2024 r. wyniósł on 5429 zł/ha. Tak wysokie kwoty sprawiają, że wielu rolników traci szanse na kredyty czy stypendia, dlatego domagają się zmiany krzywdzącej metody wyliczeń.

Na papierze wygląda to tak, jakby polski rolnik był zamożnym przedsiębiorcą, który z każdego hektara wyciąga tysiące złotych. W rzeczywistości? To fikcja. Rolnik w tabelach GUS to milioner. Rolnik w rzeczywistości  codziennie walczy, żeby zostało mu cokolwiek na życie - alarmują rolnicy z Ogólnopolskiego Oddolnego Protestu Rolników. 

Ministerstwo rolnictwa odpowiada jednak, że obecnie nie ma możliwości opracowania nowego systemu, bo brakuje szczegółowych danych i wskaźnik wciąż będzie liczony po staremu. 

Jak wskaźnik ten prezenował się na przestrzeni ostatnich lat?

Dochód z hektara obliczany przez GUS w ostatnich latach wynosił:

• 2024 r. – 5 429 zł,
• 2023 r. – 5 451 zł,
• 2022 r. – 5 549 zł,
• 2021 r. – 3 288 zł,
• 2020 r. – 3 819 zł,
• 2019 r. – 3 244 zł,
• 2018 r. – 2 715 zł,
• 2017 r. – 3 399 zł,
• 2016 r. – 2 577 zł,
• 2015 r. – 1 975 zł,
• 2014 r. – 2 506 zł,
• 2013 r. – 2 869 zł.

W jaki sposób oblicza się dochód z hektara?

Główny Urząd Statystyczny od wielu lat ma tę samą metodologię obliczania dochodu z 1 ha przeliczeniowego. Zależny jest on od wielu elementów, takich jak: produkcja globalna, zużycie pośrednie, wartość dodana brutto oraz dotacje, zarówno unijne jak i krajowe.

Wzór na dochód z ha w pewnym uproszczeniu można zapisać w następujący sposób: wartość dodana brutto (czyli rolnicza produkcja globalna + uzupełniająca płatność obszarowa – zużycie pośrednie) + inne przychody związane z produkcją + dopłaty bezpośrednie – obciążenia podatkowe i inne zobowiązania (np. podatek rolny) = dochód do dyspozycji brutto.

Dla wyjaśnienia warto dodać, że na wartość rolniczej produkcji globalnej w gospodarstwach indywidualnych składa się m.in.:

• produkcja roślinna, czyli zbiory z danego roku wszystkich ziemiopłodów, w tym także zielona masa na przyoranie oraz przychody z produktów ubocznych, czyli słomy, liści buraków itp.
• produkcja zwierzęca, czyli produkcja żywca rzeźnego i produkcję mleka oraz przyrost pogłowia zwierząt gospodarskich.
• przyrosty zapasów (produktów roślinnych i zwierzęcych),
• przyrosty stada.

Do produkcji globalnej GUS dodaje jeszcze Uzupełniającą Płatność Obszarową i pomniejsza ją o koszty produkcji rolniczej, w tym m.in. paliwa, opał, energię elektryczną, zakup środków do produkcji, w tym nawozów, pestycydów, koszty ubezpieczenia i dzierżawy, czy usługi np. siewu lub zbioru kukurydzy.

Do obliczenia dochodów z ha GUS wlicza także dopłaty bezpośrednie oraz uwzględnia inne zobowiązania rolnika, takie jak podatek rolny, koszty zatrudnienia pracowników, składki na KRUS czy raty pożyczek i kredytów. Dochód nie obejmuje natomiast wpływów z tytułu emerytur, rent i innych świadczeń socjalnych, w tym płatności z programu 500 plus.

Konsekwencje wysokiego dochodu przeliczeniowego z ha 

Informacje o dochodzie z 1 ha przeliczeniowego uzyskiwane przez gospodarstwa indywidualne mają wpływ na budżet wielu rodzin rolniczych. Od wysokości dochodu z 1 hektara przeliczeniowego zależy m.in.:

• możliwość otrzymania pomocy społecznej,
• uzyskanie świadczenia 500 plus na pierwsze dziecko,
• możliwość ubiegania się o stypendium socjalne przez studentów będących dziećmi rolników,
• otrzymanie kredytu.

Ponowne wyliczenie przez GUS absurdalnie wysokiego dochodu z hektara rozczaruje rolników, którzy od wielu miesięcy osiągają zdecydowanie wyższe koszty produkcji niż przychody. Ponadto będą oni postrzegani wśród innych grup zawodowych, nieznających specyfiki prowadzenia gospodarstw, jako dobrze zarabiający przedsiębiorcy. Tymczasem, jeśli GUS wyliczył tak wysoki dochód z hektara, wielu rolników zostanie pozbawionych szansy na powyższe formy wsparcia, choć w rzeczywistości pieniędzy na życie zostaje im niewiele.

Kamila Szałaj